Kudo

Phân tích một bộ sưu tập NFT theo giá trị cốt lõi

Posted on by admin

Mở đầu

Trong bài viết này mình sẽ nói về phương pháp phân tích một bộ sưu tập NFT mà ít ai đề cập tới: Phân tích dựa trên những giá trị cốt lõi của dự án. Bạn cũng có thể áp dụng phương pháp này cho các dự án cryptocurrency.

Nếu đã trải qua NFT Season hẳn bạn sẽ biết những tấm JPEG mà ai cũng có thể tải về đã pump điên cuồng như thế nào. Thời điểm tháng 04/2022, một tấm JPEG hình khỉ tên Bored Ape Yacht Club (BAYC) có giá sàn lên đến 139 ETH, tương đương hơn 400.000 USD lúc đó.

Sau đây, mình sẽ nói về cách đánh giá một dự án NFT từ thuở sơ khai, hy vọng có thể giúp các bạn tránh được những sai lầm khi bắt đầu hành trình tham gia thị trường NFT.

Chắc hẳn các bạn đã quen thuộc với cách phân tích dựa trên các yếu tố như Tính nghệ thuật, Đội ngũ, Cộng đồng, Quỹ đầu tư,… Điều này hoàn toàn đúng. Nhưng nếu đi sâu vào bản chất thêm một tầng nữa bạn sẽ thấy tất cả những yếu tố trên chỉ là phần bề nổi của dự án. Phương pháp này cũng sẽ đi phân tích các yếu tố trên nhưng khác ở chỗ là phân tích các yếu tố biểu hiện để tìm ra các giá trị cốt lõi của dự án.

Các giá trị cốt lõi bao gồm:

  • Năng lực – Ability
  • Nguồn lực – Resources
  • Đạo đức – Morality

Sau khi đúc kết được những giá trị cốt lõi của dự án, cần kết hợp thêm yếu tố thứ 4 trước khi thực hiện bất cứ hành động gì, đó chính là:

  • Vị thế – Position

Mình đem bốn yếu tố này đặt trong 4 cánh của cỏ 4 lá, tạm đặt tên cho nó là: Mô hình Cỏ 4 lá – RAMP (ghép từ chữ cái đứng đầu của 4 giá trị cốt lõi).

Phân loại NFT

Trước khi đi vào nội dung chính, mình sẽ nói qua về phân loại NFT. Chắc hẳn các bạn biết nhiều nhất tới hai dòng PFP (NFT dùng làm ảnh đại diện) và In-game item (NFT được dùng làm vật phẩm trong game) qua mùa GameFi vừa rồi. Thế nhưng NFT rộng lớn hơn vậy rất nhiều. Dưới đây là các danh mục NFT mà tác giả quan sát được:

Ảnh đại diện (PFP – Profile Picture)

Là nhóm các NFT sử dụng chủ yếu cho việc làm ảnh đại diện. Tên nó là vậy, nhưng ngoài làm ảnh đại diện nó có thể làm nhiều công việc khác, như Pass Card, metaverse character, cũng có thể là in-game item,… Nhưng nhìn chung nó là một NFT mà người sưu tập muốn dùng làm ảnh đại diện. Có thể kể đến như Bored Ape Yacht Club (BAYC), Azuki, y00ts.

Vật phẩm trong game/metaverse

Các vật phẩm trong game được NFT hóa sẽ nằm trong danh mục này, ví dụ như đất đai, vũ khí, nhân vật,…

Pass Card/Membership

Khi nắm giữ loại này bạn sẽ có một đặc quyền nào đó, ví dụ quyền mua, quyền mint, hay tham gia một buổi hòa nhạc,…

Định danh

Dòng này xuất hiện với mục đích định danh cho các thực thể trong không gian blockchain. Các dự án nổi bật trong mảng này là Ethereum Name Service (ENS), SpaceID, Unstoppable Domains, Lens Protocol.

Nói thêm một chút về dòng này, nó mang tính cá nhân hóa rất cao và sẽ không có thanh khoản nếu bạn mua theo kiểu “ăn may”. Nếu muốn tham gia mảng này thì nên chọn các tên miền dạng 999Club, 10K Club hoặc những tên có ý nghĩa. Soulbound Token mình cũng xếp vào đây luôn, nó cũng là một dạng NFT dùng để định danh nhưng điểm khác biệt là không thể chuyển đi được. Ví dụ như BABT của Binance.

Nội dung số

Là các nội dung được NFT hóa như âm nhạc, video, bài viết,… Một số nền tảng hỗ trợ NFT hóa nội dung như CosTV, Mirror.xyz.

Nghệ thuật

Là kiểu mấy bức tranh, không phải PFP, không phải vật phẩm game, cũng không phải dạng nội dung thì xếp chung vào danh mục này.

RWA (Real world asset)

Đây là những tài sản ngoài đời thực được token hóa để đưa lên blockchain. Có thể là nhà cửa, xe cộ. Hiện tại vẫn chưa phổ biến do hành lang pháp lý và những rào cản về mặt niềm tin.

Blockchain Object

Mảng này còn khá mới, hiện tại chỉ có Sui Network. Cấu trúc của Sui Network theo dạng Asset-Centric, các Object trên blockchain được định danh bằng một ID cố định và được hỗ trợ bởi SuiNS, các Object này cũng là một dạng NFT.

Phương pháp phân tích

Trong phần phân tích bên dưới mình sẽ đi sâu vào mảng PFP vì đây là mảng mang nhiều sắc màu nghệ thuật và dành được phần lớn sự quan tâm từ cộng đồng. Các mảng khác như In-game Asset sẽ thiên về đánh giá giá trị dự án crypto hơn, đôi khi mình cũng sẽ nhắc tới.

Art

Trong art bao gồm hai phần chính:

  • Visual: phần hiển thị mà bạn có thể thấy được trên màn hình.
  • Spirit: là phần tinh thần hay cảm nhận của nhà sưu tầm đối với bộ sưu tập.

Phần nhìn (Visual)

Để đánh giá Art thì lại phải xét đến phân loại của NFT, xem nó thuộc danh mục nào. Nếu là dòng PFP thì phần visual rất quan trọng, đó là thứ ảnh hưởng khá nhiều tới tới hành động bấm mua của nhà sưu tập. Đối với các danh mục khác thì ít quan trọng hơn. Ví dụ khi mua một cái thẻ membership bạn có quan tâm nhiều tới nó đẹp hay xấu không, mà giá trị sử dụng của nó mới là điều cần quan tâm.

Xét về mặt Visual có thể chia ra 6 loại sau:

Dumb: Những bức ảnh được vẽ hết sức crazy, nét vẽ nguệch ngoạch, trông có phần “ngu ngốc”.

Pixel: Sử dụng những chấm pixel đơn giản để thể hiện hình ảnh làm chúng ta hoài niệm về những ngày bình minh của khoa học máy tính.

Simple: Là những NFT có phần hình ảnh được thiết kế với đường nét đơn giản, ít màu sắc, ít chi tiết. Đây cũng là style ưa thích của nhiều bộ sưu tập nổi tiếng: BAYC, Azuki, Doodles, Pudgy Penguins.

Detailed: Các bộ sưu tập nhóm này được vẽ hết sức chi tiết, sử dụng nhiều đường nét, màu sắc trong bức ảnh. Các bạn có thể xem phần art của bộ Otherdeeds hoặc Nanopass để hiểu hơn về style này.

3D: Là những art được vẽ có chiều sâu, mô phỏng lại hình ảnh 3D, có thể có cả chuyển động 3D, ví dụ: CloneX, a KID called BEAST, MekaVerse.

Content: Là visual của những content khác như video, bài viết,…

Simple và Pixel hiện đang là hai phong cách phổ biến nhất, điều này dễ hiểu bởi nó nó dễ tiếp cận và dễ được phần đông cộng đồng chấp nhận. Art càng chi tiết thì sự đánh giá càng được đẩy lên cao và tệp yêu/ghét càng bị phân hoá.

Phần tinh thần (Spirit)

Thêm vào đó, có một sự thật là không phải bộ sưu tập nào có phần visual long lanh sẽ có giá trị lớn. Đây là lúc phần spirit của bộ sưu tập lên tiếng. Spirit khá trừu tượng và là tổng hoà của nhiều yếu tố, đó là cảm nhận của mỗi nhà sưu tầm khi đứng trước tác phẩm. Spirit không cố định và thay đổi theo quá trình tiếp xúc của nhà sưu tầm.

Nhưng nếu một bộ sưu tập làm tốt, tinh thần của nó sẽ được duy trì nhất quán trong cảm nhận của chúng ta ngay từ khi nhìn thấy tác phẩm lần đầu tiên cho đến khi trở thành một phần của cộng đồng dự án. Spirit là sợi dây gắn kết giữa bộ sưu tập và nhà sưu tầm và giữa các nhà sưu tầm với nhau.

Ví dụ với Azuki, ngay từ giây phút chạm vào bộ sưu tập đã cho bạn cảm nhận được không khí của một thế giới anime tinh khôi, lấp lánh sắc màu, với các nhân vật vô cùng “cool ngầu” nhưng không kém phần lãng mạn. Và tinh thần đó luôn được duy trì trong từng concept truyền thông của dự án, nó được thể hiện trong mỗi câu chuyện dự án kể, mỗi áp phích truyền thông.

  • Xem thêm: Azuki – Khởi đầu, Hiện tại và Tương lai

Tất cả bộ sưu tập đều có tinh thần riêng, việc nó mờ nhạt hay nổi bật, hỗn độn hay nhất quán sẽ thể hiện năng lực của đội ngũ dự án.

Các yếu tố khác

Ý tưởng

Đầu tiên, bạn cần kiểm tra ý tưởng của bộ sưu tập là mới hay copy, nếu copy thì có sự sáng tạo trong đó hay không? Mình đánh giá cao các bộ sáng tạo theo kiểu “đại dương xanh”, thông thường những bộ như vậy nếu được cộng đồng chấp nhận sẽ là những bộ lead trend.

Chủ đề

Khi đánh giá sự sáng tạo của chủ đề không nên quá nặng nề, chỉ cần không phải copy art từ dự án khác là được. Thông thường, những bộ sưu tập có chủ đề khiến người ta liên tưởng tới sự khát vọng sẽ hấp dẫn hơn, ví dụ Các vị thần, Chiến binh, Băng đảng, Captain, Khỉ, Cú. Cũng có thể là những chủ đề vui nhộn, ví dụ Ếch, Mèo, Chim cánh cụt, meme. Nhìn chung không nên đánh giá quá nặng nề, chỉ cần chủ đề nhất quán với tinh thần mà bộ sưu tập muốn truyền tải là được.

Số lượng và Định giá

Số lượng của một bộ PFP tuỳ thuộc vào mục đích và nguồn lực của dự án, thông thường là 10.000 NFT, một số bộ PFP có thể lên tới 20.000 phục vụ cho số đông. Việc đặt tiêu chuẩn cho số lượng NFT của một bộ sưu tập là khá phiến diện, nhưng nếu không có lý do đặc biệt mà có quá ít số lượng có thể do team đang bị hạn chế về nguồn lực. Hãy hỏi trực tiếp các nhà sáng lập của dự án, tại sao họ lại chọn số lượng cho bộ sưu tập là như vậy.

Đối với những NFT dạng ingame-asset số lượng mỗi bộ có thể lên tới 100.000 NFT, ví dụ Otherdeeds của Otherside.

Vấn đề định giá cho bộ sưu tập, để biết dự án có đang định giá quá cao hay quá thấp, bạn hãy so sánh với các dự án tương tự, cùng ý tưởng, cùng chủ đề. Việc này đòi hỏi bạn có kinh nghiệm quá khứ với cả những bộ tương tự, sau đó kết hợp với những thứ dự án đã làm, đang làm và hứa hẹn sẽ làm, bạn sẽ tự có đánh giá nó đang được định giá hợp lý hay không.

Đặc tính

Có 2 cách tạo ra art cho bộ sưu tập.

  • Cách thứ nhất là vẽ 1/1, tức nghệ sĩ vẽ riêng từng bức từ đầu đến cuối.
  • Cách thứ 2 là generative art, nghệ sĩ sẽ vẽ các bộ phận với nhiều phong cách khác nhau gọi là các trait, sau đó phối hợp các trait để tạo thành một tấm art hoàn chỉnh.

Việc vẽ 1/1 tốn nhiều thời gian và công sức, nên thông thường các dự án chỉ vẽ một số ít tấm 1/1 phục vụ mục đích truyền thông, số còn lại được vẽ theo dạng generative. Bộ sưu tập càng nhiều trait càng chứng tỏ nghệ sĩ dành nhiều công sức cho nó. Bạn có thể dễ dàng tìm thấy số lượng trait của mỗi thuộc tính trong cột thông tin dự án tại các NFT marketplace. Với một bộ sưu tập tiêu chuẩn 10.000 NFT với khoảng 400-500 trait trở lên là có sự đầu tư.

Trending

Khi một bộ sưu tập xxx hàng trăm lần sẽ kéo theo sự ra đời của hàng loạt bộ sưu tập tương tự. Liệu bạn có thể đãi cát tìm vàng, tìm ra “the next killer” hay không.

Trong một trend đang diễn ra, yếu tố quan trọng để trở thành “the next killer” đó là tốc độ và sự chỉn chu. Khi bộ sưu tập dẫn đầu chỉ vừa mới lên trending mà đã có một bộ sưu tập khác cùng ý tưởng, cùng chủ đề, art chỉn chu không copy, không những thế còn có sự sáng tạo trong đó thì có 2 điều có thể nghĩ tới:

  • Một là đội ngũ dự án rất mạnh, họ research nhanh, bắt trend nhanh, có nhiều nguồn lực để xây dựng dự án một cách cực nhanh.
  • Hai là họ đã có sự chuẩn bị trước, từ sự research dự đoán trend trước đó hoặc là họ quen biết với dự án lead trend.

Khi đưa thêm yếu tố đạo đức vào rất có thể bạn sẽ tìm được “hidden gem”. Yếu tố đạo đức có thể đánh giá nhanh thông qua nhiều yếu tố mà mình sẽ nói dần trong bài viết, ví dụ nhỏ nhất nếu trending vừa mới diễn ra hôm qua mà Twitter của dự án tạo cách đây 1-2 năm thì bạn biết là họ đang muốn lừa dối bạn rồi đó, hoặc nữa là website của dự án dẫn bạn tới Twitter của KOL nổi tiếng nhưng không có bất cứ thông tin gì liên quan tới dự án – thì đó chính là dấu hiệu lừa đảo đó.

Lưu ý: Đang trong một trending không nên nặng nề trong việc đánh giá mặt ý tưởng, chủ đề, và cũng không nên nắm giữ những bộ sưu tập ăn theo trend quá lâu.

Sự nhất quán

Cho dù bộ sưu tập nằm trong bất cứ danh mục nào thì vẫn cần có sự nhất quán. Nhất quán trong phong cách visual và cả trong chủ đề. Ví dụ, một bộ sưu tập chủ đề khỉ mà lại lẫn vài con mèo vào thì không hợp lý tí nào. Nhưng nếu một bộ sưu tập chủ đề động vật thì có mèo là hợp lý, nhưng lẫn cả con người vào thì lại là không nhất quán. Phần này bạn cần tìm hiểu về chủ đề bộ sưu tập muốn thể hiện và đi kiểm tra. Thực ra, mình nghĩ các bộ làm tử tế sẽ không mắc phải sai lầm này đâu.

Cũng lưu ý thêm là gần đây các bộ sưu tập hay có art 1/1 là những art được vẽ riêng, có phần ngầu hơn so với những cái còn lại, nhưng về cơ bản vẫn phải nhất quán với chủ đề chính.

Tính lịch sử

Cũng giống như sưu tầm tranh, những bức tranh có bề dày lịch sử hay gắn liền với cột mốc lịch sử nào đó thường ngày càng có giá trị. Phần này ít người để ý nhưng nhiều khi đến một thời điểm nào đó nó mang lại giá trị to lớn cho bộ sưu tập. CryptoPunk là bộ gắn liền với cột mốc lịch sử của NFT, nó được xem là bộ mở đường cho mảng NFT, tương tự BitcoinPunk cũng vậy.

CryptoPunk là bộ sưu tập NFT có tính lịch sử nhất được xây dựng trên mạng Ethereum
BitcoinPunk lấy cảm hứng từ CryptoPunk, là Ordinals NFT trên mạng Bitcoin

Hãy thử tưởng tượng nhiều chục năm sau, trong một thế giới NFT mass-adoption. Nếu bạn sở hữu một NFT được mint cách đây 50 năm, ngày giờ rõ ràng trên blockchain thì mình tin giá trị nó sẽ rất khác so với NFT mới được mint ngày hôm qua.

Tổng kết phần Art chúng ta có những gì?

  • Bạn sẽ có được ý tưởng, chủ đề, phong cách thiết kế, tinh thần mà bộ sưu tập muốn truyền tải.
  • Đánh giá được năng lực của đội ngũ dự án thông qua sự tỉ mỉ của từng chiếc art và sự nhất quán trong thông điệp muốn truyền tải.
  • Đánh giá đạo đức thông qua cách họ triển khai các kênh truyền thông.

Đội ngũ (Team)

Xét riêng về dòng PFP, cần tìm hiểu về ít nhất 2 thành viên trong đội ngũ là Nghệ sĩ và Nhà sáng lập.

Nghệ sĩ hay Artist là người tô vẽ nên linh hồn cho bộ sưu tập, art có thể hiện được tinh thần mà dự án muốn truyền tải hay không đều phụ thuộc vào tài ba của người hoạ sĩ. Vậy nên đào sâu nghiên cứu về artist là việc quan trọng phải làm. Thành viên quan trọng thứ hai trong đội ngũ là các nhà sáng lập. Nếu như artist đã tạo ra những tấm art hoàn mỹ rồi thì các nhà sáng lập chính là người mang chúng đến với cả thế giới. Hai người, người nào cũng quan trọng, sản phẩm tốt mà thiếu đi sự truyền thông thì khác gì “mặc áo gấm đi đêm”.

Trước tiên, hãy bắt đầu với các kênh mạng xã hội: Twitter, Linkedin.

– Kiểm tra xem tài khoản thành lập từ bao giờ, nội dung đầu tiên đăng tải là khi nào? Nội dung đăng tải đầu tiên khác với thời gian tạo tài khoản, vì nhiều người sẽ mua tài khoản cũ rồi xóa hết thông tin để lấy uy tín. Đây cũng là một tiêu chí đánh giá đạo đức của dự án.

– Tiếp tục xét tới các nội dung đăng tải trên trang cá nhân, xem có liên quan tới mảng mà họ phụ trách không.

– Tìm hiểu về kinh nghiệm của các thành viên, những công ty mà họ từng làm, những vị trí mà họ phụ trách, đã có bao nhiêu năm kinh nghiệm trong lĩnh vực blockchain hoặc nghệ thuật. Hãy click vào từng công ty trên trang Linkedin của họ xem có đúng là công ty đó không, vì nhiều người tự tạo trang Linkedin tổ chức lớn để tự thêm mình vào lấy background đẹp. Thêm một tiêu chí đánh giá đạo đức dự án nữa.

– Đối với nghệ sĩ, thông thường họ sẽ có những trang khác chuyên dành để trưng bày tác phẩm như: Instagram, Dribbble, Behance. Vào đó có thể xem được những sản phẩm mà nghệ sĩ đã từng làm ra. Click chuột phải chọn Search image with Google, xem ảnh đó đã được đăng ở đâu chưa, là của “chính chủ” hay copy, từ đó đánh giá đạo đức của dự án.

– Tiếp nữa là độ uy tín của họ. Vào phần Followers và kiểm tra xem có người nổi tiếng nào theo dõi họ không, càng nhiều người nổi tiếng follow chứng tỏ độ uy tín càng cao. Số lượng follow mình đánh giá không cao bằng người follow.

– Lên các kênh cộng đồng của dự án hiện tại và các dự án trước search các từ khoá dạng “scam”, “rug” xem như thế nào?

– Kiểm tra thật kỹ những dự án mà họ đã từng tham gia trước đó (nếu có), họ giữ vai trò gì trong mỗi dự án, mức độ thành công của các dự án đó tới đâu, hành động giá như thế nào, còn hoạt động hay đã chết. Ngoài các trang mạng xã hội bạn cần kiểm tra cả trang github xem có hoạt động gần đây không. Nếu là dự án NFT thì check marketplace xem có giao dịch và hoạt động bid hay không.

– Cuối cùng là kiểm tra cộng đồng. Quan sát dự án giao tiếp với cộng đồng, có nhanh nhẹn hay không, thái độ trả lời như thế nào. Bạn cũng có thể đặt câu hỏi để xem cách dự án trả lời, qua đó đánh giá sự hiểu biết của họ với mảng NFT và crypto? Cũng cần biết rằng có thể các dự án thuê mod nên chất lượng câu trả lời có thể không được như bạn mong muốn, nhưng dù sao qua đó bạn cũng có một góc nhìn về đội ngũ.

Sau khi kiểm tra một vòng các kênh thì bạn có thể đúc rút ra được một số điều về năng lực và đạo đức của từng thành viên trong đội ngũ.

Vây nếu đội ngũ không công khai danh tính, thậm chí không có thông tin thì sao?

Nếu những nhà sáng lập tin tưởng vào sự thành công của dự án, coi nó là đứa con tinh thần của mình thì không có lý do gì họ không muốn cho thế giới biết họ là ai. Nếu đội ngũ không công khai danh tính chỉ có một số nguyên nhân sau:

  • Đội ngũ không tin tưởng vào sự thành công của dự án, sợ công khai sẽ không có cơ hội làm lại.
  • Đội ngũ tin tưởng dự án mình làm ra, nhưng đều là những người chưa có kinh nghiệm nên không dám công khai, sợ ảnh hưởng tới uy tín dự án.
  • Cuối cùng là dự án không muốn làm lâu dài, muốn rug pull.

Ngoài ra cũng có một số lý do khác như lo ngại rủi ro pháp lý, thành viên hướng nội, hoặc đơn giản là không thích, nhưng dù sao mình sẽ đánh giá cao những người dám chịu trách nhiệm với những gì mình làm hơn. Mình sẽ cộng nhiều điểm cho sự minh bạch, nhưng không phải vì thế mà mình đánh giá bỏ qua những bộ sưu tập có đội ngũ không công khai danh tính – vì cần xét thêm các yếu tố khác.

Cộng đồng (Community)

Cộng đồng, hay người ủng hộ hay khách hàng tiềm năng tuỳ ở cách bạn gọi nhưng nếu không có họ, dự án sẽ chết. Muốn hiện thực hoá lý tưởng cũng cần có nguồn lực. Một cộng đồng lớn mạnh sẽ là nền tảng để một dự án bước tới thành công.

Vậy, như thế nào là cộng đồng mạnh?

Vẫn tiêu chí cũ của mình, chất lượng hơn số lượng. Đừng chỉ ngó qua số lượng người theo dõi của trang dự án hay Discord thôi, hãy kiểm tra mức độ nhiệt tình của các thành viên. Đọc xem họ trao đổi những gì với nhau, bạn sẽ không muốn đứng giữa một rừng bot mà vẫn nghĩ mình đang hoà nhập vào cộng đồng đâu. Ngoài ra, cũng nên cảm ơn Elon Musk đã tạo ra mục View giúp chúng ta đánh giá nhanh được chất lượng của các bài post, hãy tận dụng trước khi nó bị các tool buff làm nhiễu.

Có một số công cụ giúp bạn check tỉ lệ follow ảo của một tài khoản (nhớ conenct bằng account twitter phụ của bạn):

  • Twitter Audit: https://twitteraudit.com/
  • Follower Audit: https://www.followeraudit.com/

Như đã phân tích ở trong phần đầu, spirit hay tinh thần của dự án chính là sợi dây kết nối giữa bộ sưu tập và nhà sưu tầm và giữa nhà sưu tầm với nhau. Một cộng đồng càng hype, càng “cuồng tín” thì chứng tỏ phần spirit của bộ sưu tập đang làm rất tốt nhiệm vụ của mình. Những người xa lạ có thể đến vì lợi nhuận, nhưng có thể ở lại vì tinh thần của bộ sưu tập.

Sự cuồng tín thể hiện trong từng câu cửa miệng mà các thành viên chào nhau, có thể đâu đó các bạn đã nhìn thấy những dòng này: “W”, “hoot”, “!ooh” “ahoy” “33,3%”, nếu không phải thành viên chắc hẳn sẽ khó để hiểu được. Sự cuồng tín còn được thể hiện thông qua cái cách mà các thành viên ủng hộ dự án, họ tình nguyện làm meme, tình nguyện quay clip, đặt ảnh đại diện,… họ xả thân để ủng hộ dự án.

Sự cuồng tín của cộng đồng là một tiêu chí phản ánh năng lực của đội ngũ dự án.

Trong cộng đồng sẽ có một nhóm ủng hộ có sức ảnh hưởng là các KOL, họ có thể là những người tình nguyện hoặc được thuê, sẽ khó để bạn phân biệt, nhưng về cơ bản, càng nhiều KOL ủng hộ càng tốt cho dự án. Nhóm này sẽ giúp dự án tiếp cận một lượng lớn người dùng ngoài kia.

Cách kiểm tra KOL nào ủng hộ dự án

Mình sẽ hướng dẫn luôn các bạn cách check KOL của dự án.

Hãy sử dụng công cụ Advanced Search của Twitter, nhập vào username của dự án, tại phần Engagement nhập vào số lượng minimum replies, minimum like, minimum retweet tuỳ vào độ khó tính của bạn. Bạn cũng có thể tuỳ chỉnh các thông số khác sau đó ấn search. Tại đây bạn có thể kiểm tra từng bài đăng xem có bao nhiêu KOL lớn ủng hộ cho dự án, chất lượng của các KOL này như thế nào.

Số lượng KOL “hàng xịn” ủng hộ cho dự án cũng phản ánh 2 điều:

  • Thứ nhất là sự nổi bật của dự án, hay năng lực của đội ngũ dự án.
  • Thứ hai là nguồn lực của dự án. Thông thường các KOL lớn sẽ không hỗ trợ miễn phí, trừ khi dự án đó phải rất nổi bật được họ yêu quý và muốn trở thành một phần của cộng đồng.

Lưu ý rằng, khi nghiên cứu phần cộng đồng của các dự án các bạn phải linh hoạt. Phải nắm được dự án đang ở giai đoạn nào, nếu dự án chỉ mới khởi động không thể yêu cầu có hàng chục nghìn người theo dõi hay hàng loạt KOL tên tuổi ủng hộ được. Thêm vào đó, khi thông tin dự án đã tràn ngập Twitter thì liệu thứ bạn đang research có còn là “hidden gem” hay không?

NFT Allocation

Đây là cách mà dự án phân bổ NFT cho từng nhóm đối tượng, các nhóm có thể kể đến dưới đây:

  • Reserve/Treasury
  • Team
  • Partner
  • OG, Whitelist
  • Allowlist
  • Public

Không phải dự án nào cũng có đủ các nhóm trên, nhưng hãy xem cách mà họ phân bổ cho từng nhóm để có cảm nhận về chiến lược.

Chẳng hạn như cái cách mà họ phân bổ Whitelist (WL), những người có whitelist có giúp dự án phát triển, có đóng góp cho dự án hay không. Nếu dự án cứ phát WL tràn lan cho cộng đồng, những người chỉ mong muốn đầu cơ bán nhanh sau khi mint mà không giúp ích gì cho dự án thì rất khó để bộ sưu tập thành thành công. Làm theo cách này cho thấy dự án chỉ muốn đẩy hết số WL cho cộng đồng mint để lấy tiền, chứ chẳng có kế hoạch đường dài với dự án.

Cũng cần chú ý xem dự án đang ở giai đoạn nào. Nếu dự án vô cùng mới mà vẫn kiên quyết chọn những người thật sự hỗ trợ để phát WL thì chứng tỏ dự án rất tự tin về bản thân và rất lực, nhưng thông thường đoạn đầu phát bao giờ cũng dễ dãi hơn.

Cũng giống như Token Allocation, nắm bắt NFT Allocation giúp bạn đánh giá vị thế của mình so với những người khác.

Ở giai đoạn trước đây không mấy dự án NFT có whitepaper, lộ trình hay tiện ích. Thứ họ bán duy nhất chỉ là tấm jpeg với vài dòng giới thiệu, nhưng thị trường ngày càng cạnh tranh không còn như thuở sơ khai, để tăng năng lực cạnh tranh, các dự án bắt đầu làm chi tiết với đầy đủ thông tin hơn. NFT cũng được gắn với nhiều tiện ích rõ ràng hơn.

Cũng cần xét tới art style của bộ sưu tập nữa, rất ít bộ NFT dạng meme hay dumb style có tài liệu hay utilities chi tiết để bạn xem đâu.

Công năng (Utilities)

Đối với những danh mục dạng in-game item hay pass card thì người ta mua vì khả năng sử dụng chứ mấy khi về nhan sắc của tấm art. Dưới đây sẽ chỉ đề cập tới Utilities của những bộ PFP thôi.

Với dòng PFP nếu không khéo léo trong việc truyền thông, dự án sẽ dễ bị cộng đồng hiểu nhầm từ “giá trị nghệ thuật” sang “giá trị tiện ích”. Nếu cứ chăm chăm vào viral khi sở hữu NFT bạn sẽ được lợi này, lợi ích kia cộng đồng sẽ tưởng rằng đó là NFT tiện ích của dự án. Từ đó giảm tính nghệ thuật cũng như sức nặng về tinh thần của bộ sưu tập. Cũng còn tuỳ vào mục đích phát hành NFT của dự án nữa, nhưng nếu mang nặng tính tiện ích thì nên xếp vào một danh mục khác thay vì PFP.

Đối với một bộ blue-chip PFP, tiện ích lớn nhất là được tham gia vào giới tinh hoa của cộng đồng đó, NFT là tấm vé đưa bạn vào thế giới này, ví dụ The Garden của Azuki.

Các tiện ích khác có thể kể đến là:

  • Tham gia vào các nhóm riêng và nhận các đặc quyền như tin tức “alpha”, whitelist các dự án khác.
  • Được airdrop hoặc suất mint sớm của các bộ sưu tập con do dự án phát hành, airdrop token.
  • Quyền truy cập vào các công cụ đặc biệt của dự án.
  • Trở thành NFT tiện ích trong các dự án sau này.
  • Chia sẻ doanh thu.
  • Mới đây nữa là lending, cho phép bạn cầm cố NFT của mình để lấy token đi làm việc khác.
  • Các tiện ích kết nối với đời thực: tham gia event, airdrop merchandise.
  • Và cuối cùng là thể hiện cá tính trên các mạng xã hội web3.

Ngoài ra có thể còn nhiều tiện ích nữa, nhưng chúng ta phải luôn nhớ rằng:

Người dùng đến vì điều gì thì sẽ ra đi vì điều đó. 

Nếu bạn thuyết phục nhà sưu tầm đến với bạn vì utilities thì họ sẽ ra đi khi gặp một dự án có utilities tốt hơn. Nếu nhà sưu tầm đến vì spirit thì họ sẽ ở lại khi tinh thần ấy vẫn được duy trì. Mà utilities thì dễ copy hơn là spirit.

Đánh giá sức mạnh tiện ích cho bạn một góc nhìn về năng lực và nguồn lực của đội ngũ.

Lộ trình (Roadmap)

Kiểm tra roadmap để xem dự án có thực sự đang phát triển hay không.

Tài nguyên

Website, whitepaper rõ ràng minh bạch là tín hiệu tốt cho một dự án chất lượng.

Các thông số khác

Trong trường hợp dự án đã được mint thì bạn có thể check thêm các thông tin sau:

FDV = Giá sàn x Tổng cung, xem định giá hiện tại của bộ sưu tập đến đâu, cao hay thấp so với đối thủ.

Hành động giá: Xem đường giá có được các Market Maker hỗ trợ bằng những con sóng pump dump không, có vùng đỡ giá không, hay chỉ giảm luôn một mạch từ giá mint. Nếu dự án không có MM thì khả năng cao mint xả một lần rồi đi mãi mãi.

Blue chip holder: càng có nhiều bluechip holder thể hiện bộ sưu tập được quan tâm.

Tại các marketplace hãy check xem đang có tường bid hay không, tường bid càng sát giá sàn và càng dày thể hiện dự án đang được tích cực đỡ giá.

Một số yếu tố khác để đánh giá nguồn lực dự án

Một số yếu tố khác giúp bạn đánh giá nguồn lực của dự án, gồm:

  • Dự án có VC đầu tư không: Các VC sẽ giúp dự án đi nhanh hơn, nhưng cũng làm giảm bớt độ đẹp trong vị thế mua của bạn.
  • Các tư liệu truyền thông của dự án: Một video trailer dạng 3D có giá dao động từ vài chục nghìn đô đến cả trăm nghìn đô, nếu dự án đầu tư những materials chất lượng cao như vậy bạn cũng có góc nhìn về nguồn lực dự án.
  • Các KOL chia sẻ thông tin dự án: Như đã phân tích trong phần Cộng đồng, bạn cũng có thể nhìn vào số lượng và chất lượng KOL đang truyền thông cho dự án để đánh giá nguồn lực của dự án.
  • Phần thưởng của các chiến dịch truyền thông: Bằng whitelist, NFT hay tiền mặt, số lượng bao nhiêu?
  • Chất lượng, số lượng art, traits.
  • Website, tài liệu dự án được xây dựng như thế nào? Thiết kế website mới hay chỉ sử dụng những mẫu website có sẵn.

Và cuối cùng, mình vẫn phải nhắc lại về sự linh hoạt. Hãy áp dụng linh hoạt cho từng danh mục NFT, đừng bắt một dự án dumb style có những tiêu chuẩn như những dự án sinh ra để trở thành blue-chip.

Chiến lược giao dịch

OG/Whitelist hunt

Nếu đã tìm thấy “hidden gem”, đừng do dự ủng hộ cho dự án từ những ngày đầu. Bạn có thể tham gia event, làm meme, viết bài review,… dự án luôn quan sát những người ủng hộ, rất có thể bạn sẽ dành được whitelist để tối ưu hoá vị thế của mình so với phần còn lại.

Nếu lựa chọn đúng thì công sức các bạn bỏ ra không hề lãng phí tí nào, những bộ blue-chip có thể tăng hàng chục, hàng trăm lần so với chi phí mint.

Floor flip

Tức không quan tâm đến art, cứ nft nào giá thấp nhất thì mua, đợi pump rồi flip. Chiến lược này thì thanh khoản dồi dào, không lo bị tồn kho.

Kinh nghiệm cá nhân của mình: Hãy xem xét sự tương quan giữa Floor, Volume và Holder, tường buy/sell.

Tương tự như crypto, volume pump, giá đi ngang, tường sell dày, số lượng holder tăng thể hiện cho việc các cá voi đang xả hàng. Còn ngược lại, giá sàn đi ngang, volume bị siết nhỏ, số lượng holder giảm, tường buy dày thể hiện hành động gom.

Rare hunt

Chiến lược này yêu cầu các bạn phải “ăn nằm” với bộ sưu tập để tìm ra đâu là các NFT quý hiếm, hoặc sắp có utilities xịn để mua và flip khi tăng giá. Cách này rủi ro và có phần yêu nghệ thuật hơn, nhưng thanh khoản kém.

Kết luận

Sau khi thực hiện nhiều hoạt động nghiên cứu bên trên, mục đích cuối cùng là giúp bạn rút ra được 4 điều duy nhất:

  • Năng lực – Ability
  • Nguồn lực – Resources
  • Đạo đức – Morality
  • Vị thế – Position

Việc cần làm tiếp theo là dựa trên những kết luận của bản thân mình để đánh giá mức độ rủi ro, lợi nhuận. Bạn sẽ phải lựa chọn nới rộng hay thu hẹp vùng an toàn của mình đối với từng dự án. Và luôn nhớ rằng:

High risk, high return.

Cuối cùng, nguyên nhân mình đặt tên cho phương pháp này là cỏ 4 lá vì còn một yếu tố ẩn cuối cùng giúp bạn thành công nữa, đó chính là ý nghĩa của cỏ 4 lá – Sự may mắn.

Chúc các thành công trên con đường trở thành “Grand Collectors”!